Hải Phòng: Nuôi dưỡng tư duy sáng tạo qua các 'Sân Chơi Trí Tuệ' cho thế hệ trẻ

 Một trong những cách làm hiệu quả, có sức lan tỏa sâu rộng chính là tổ chức các sân chơi trí tuệ bổ ích nhằm khơi dậy tinh thần nghiên cứu, sáng tạo của học sinh, sinh viên thành phố Hải Phòng

Khơi dậy tiềm năng sáng tạo 

Đoạt giải đặc biệt cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng thành phố Hải Phòng năm 2024-2025 với sản phẩm “Ứng dụng AI trong việc phân loại rác thải và hệ thống đưa ra cảnh báo rác thải”, em Trương Minh Hoàng Phúc, đại diện nhóm học sinh Trường THCS và THPT FPT Hải Phòng cho biết: "Trước tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, trong khi công tác phân loại rác thải tại nguồn trên địa bàn thành phố chưa được thực hiện đồng bộ, chúng em thấy cần hành động". Sản phẩm của nhóm tích hợp các công nghệ hiện đại như model TensorFlow để nhận diện hình ảnh, camera, bo mạch chủ, cảm biến và phần mềm điều khiển, kết nối thành một hệ thống thông minh có thể ứng dụng rộng rãi tại các hộ gia đình, khu dân cư, khu công nghiệp. Nhóm tác giả mong muốn giải pháp góp phần giải quyết bài toán môi trường, thúc đẩy thói quen phân loại rác tại nguồn trong cộng đồng, hướng tới xây dựng đô thị thông minh, hiện đại. 

Thúc đẩy tư duy sáng tạo của thế hệ trẻ 

Cùng đoạt giải cao nhất cuộc thi, giải pháp “Nâng cấp hệ thống báo cháy liên gia” của nhóm học sinh Trường tiểu học, THCS và THPT Vinschool Imperia được ban giám khảo đánh giá cao bởi khả năng ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn. Em Nguyễn Mạnh Đức, đại diện nhóm tác giả cho biết, hệ thống có thể phát hiện và gửi cảnh báo từ 1-3 giây kể từ lúc cảm biến nhận diện dấu hiệu nguy hiểm, như: khói, nhiệt độ cao, giúp người dân kịp thời ứng phó trong tình huống khẩn cấp. “Dưới sự hướng dẫn của giáo viên và hỗ trợ cơ sở vật chất, trang thiết bị từ nhà trường, chúng em được nghiên cứu, thử nghiệm, cải tiến và hoàn thiện sản phẩm dự thi. Cuộc thi giúp chúng em trưởng thành về kiến thức chuyên môn, rèn luyện tinh thần trách nhiệm, kỹ năng làm việc nhóm và tư duy phản biện”, Đức bày tỏ. 

Trên đây là 2 trong số 37 sản phẩm đoạt giải được chọn ra từ 121 sản phẩm dự cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng thành phố Hải Phòng năm 2024- 2025. Ngoài "sân chơi" này, Thành Đoàn Hải Phòng phối hợp, tổ chức nhiều cuộc thi sáng tạo, như: Hội thi Tin học trẻ thành phố, cuộc thi Sáng tạo Robotacon, giải đấu Robotics thuộc sự kiện FEdutech… Trong khi đó, cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng tỉnh Hải Dương (cũ) lần thứ 19 năm 2024-2025 cũng thu hút 102 sản phẩm dự thi, trong đó, mô hình “Robot dọn váng dầu và vớt rác tự động ứng dụng công nghệ IOT” của nhóm học sinh các Trường THCS Võ Thị Sáu, Lê Hồng Phong, Ngọc Châu, Trần Phú đoạt giải nhất nhờ khả năng giải quyết bài toán ô nhiễm mặt nước tại các sông, hồ nội đô.

Tạo điều kiện phát huy trí tuệ, sáng tạo 

Điểm chung của các sản phẩm chất lượng nhờ vào sự hỗ trợ bài bản từ nhà trường, giáo viên và gia đình học sinh trong suốt quá trình từ hình thành ý tưởng đến hiện thực hóa sản phẩm. Theo cô giáo Đoàn Thị Kim Thềm (Trường THCS Chu Văn An), nhà trường thường xuyên tổ chức các cuộc thi STEM cấp trường, thành lập câu lạc bộ sáng tạo, khuyến khích ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy để khơi dậy sức sáng tạo của học sinh trong thiết kế sản phẩm phục vụ học tập, bảo vệ môi trường hoặc giải quyết các vấn đề xã hội. Từ các hoạt động này, nhiều học sinh được phát hiện, bồi dưỡng và hướng dẫn tiếp tục tham gia các cuộc thi cấp cao hơn. 

 Nhóm tác giả trình bày ý tưởng với Ban Giám khảo cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng thành phố Hải Phòng năm 2024-2025.

Nhờ sự hỗ trợ tận tình từ nhiều phía, nhiều sản phẩm, giải pháp sáng tạo của tuổi trẻ thành phố có những bước tiến xa hơn, chinh phục các cuộc thi, sân chơi quy mô lớn, sức cạnh tranh cao hơn. Nổi bật, giải pháp “Trạm lắp ráp thông minh tùy biến theo nhân trắc học, tích hợp giám sát thao tác và hỗ trợ đào tạo phục vụ cải tiến nâng cao hiệu suất làm việc cho công nhân” của nhóm sinh viên Trường đại học Hàng hải Việt Nam vừa đoạt giải nhất Hội thi Sáng tạo kỹ thuật thành phố Hải Phòng năm 2024-2025 cùng hàng loạt giải thưởng cấp quốc gia. Sinh viên Ngô Vương Quốc bày tỏ, các cuộc thi giúp các bạn trẻ khẳng định bản thân, động lực mạnh mẽ để theo đuổi nghiên cứu, sáng tạo, từ đó phát triển các giải pháp có khả năng ứng dụng thực tiễn; đồng thời, truyền cảm hứng đến nhiều bạn trẻ tiếp bước. 

Từ ngày 1-7-2025, sau khi thành phố Hải Phòng mới chính thức đi vào hoạt động, cuộc thi Sáng tạo trong thanh thiếu niên, nhi đồng thành phố được tổ chức với quy mô mở rộng về địa bàn, thành phần, số lượng sản phẩm. Để thu hút, động viên, khích lệ nhiều đơn vị, tác giả tham gia hơn, đồng chí Hoàng Minh Cường, Phó chủ tịch UBND thành phố đề nghị các cấp, ngành, đơn vị cần xác định cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng thành phố là hoạt động thiết thực góp phần thực hiện hiệu quả chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, tiếp cận nhanh với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, do đó, cần phối hợp chặt chẽ trong tuyên truyền, phát động, vận động tối đa nguồn lực tổ chức cuộc thi.

Nguyên Nguyên